top of page
Zoeken

Reflecties: Zingeving

In mijn reflecties mediteer ik over momenten tijdens mijn ontdekkingsreis in dans, vrijwilligerswerk met mensen met dementie, werk als psycholoog, en meer.

Ik keek even de wachtkamer in, maar er was nog niemand. Dan maar eerst wat te drinken pakken. Gapend zet ik mijn beker onder de machine en druk op "heet water". Terwijl ik het water erin hoor stromen, open ik een theezakje en stop het in de beker. Wachtend op het groene lichtje van de machine, glijd ik langzaam weg in gedachten, draai ik de klok een uur terug en lig ik weer in mijn bed. Het moment wanneer ik bewust ben dat ik ontwaak uit mijn slaap, verwonder ik mij nog altijd over de mysterie van het zijn. Een vraag zo oud als de eerste gedachte die ooit is gevormd in het heelal. Waar de film aan levendige dromen eindigt, toont voor mij een herkenbare film: dit leven. De bewuste herinneringen worden met mij wakker, als een computer die alle bestanden weer laadt nadat het uit was. Het constante zijn van ons wezen dat meerdere vormen van waarneming kent. Nog altijd probeert de mensheid grip te krijgen op het onbegrijpelijke. Verliest zichzelf geheel in de wanhoop of schiet volledig het doel voorbij. Want hoe verdraag je het onbegrijpelijke? Hoe verdraag je mysterie?


Zinnen die ik terug hoor in de spreekkamer beginnen vaak met de woorden "achteraf gezien". En daarop antwoord ik vaak met de uitspraak van Deense filosoof Sören Kierkegaard: "Het leven wordt voorwaarts geleefd maar achterwaarts begrepen." Achteraf is alles logisch. We trekken verbanden, herkennen patronen en denken het te begrijpen. We noemen het logica, het klopt en het is voorspelbaar. En het moment dat je denkt dat je het weet, is waar de illusie begint. De zoektocht naar de verklaring, is als die van Sisyphus. De onbevredigende realisatie dat je er niet komt. En daar ontstaat die tijdloze vraag: wat is de zin hiervan? Nog altijd is er geen unaniem antwoord op deze vraag gevormd. En persoonlijk geloof ik ook niet dat deze vraag daarmee beantwoord kan worden. De vraag is een uitnodiging voor een verdiepende vervolgvraag: wat is de zin die ik het geef?


Zin, oftewel betekenis, ontstaat uit creatie, bewust en onbewust. Verlangens en behoeftes. De mens is in staat zelf te creëren. Van nieuwe mensenlevens tot gedachtengoed dat andere mensenlevens kan inspireren. Gedachtenuitwisseling. De paradox dat een mens onmogelijk geheel uniek kan zijn omdat het een samensmelting van iedereen en alles om hem heen, wat hem juist uniek maakt. We delen gedachten, overtuigingen, maar wellicht niet tot de diepste kern.


Zowel succesverhalen als tragedies bestaan nog altijd naast elkaar. Daar waar iets gebeurd, gebeurt er elders iets anders. We hebben of het over goed of kwaad. Maar dat doet er niet toe. Want wat doet het ertoe als je er geen zin aan kunt geven? We zien zin terug in vrolijke arbeiders en het gebrek aan zin in ongelukkige beroemdheden. En het is geen kwestie van beroep noch financiële situatie. Het is een kwestie van zin.


Wanneer de mens zich in alle (basis)behoeften is voorzien, kan men zich richten op de vervulling van de volgende menselijke behoefte: zingeving. Ookwel zelfontplooiing in de laatste fase van de piramide van Maslow. Zowel in de spreekkamer als daarbuiten zie ik veel mensen in overlevingsstand. Er lijken nieuwe basisbehoeften bij te zijn gekomen de afgelopen jaren, en de weg naar bevrediging van de mens lijkt steeds langer te worden. En dan valt de mysterieuze rots. Men raakt gefrustreerd, wanhopig, boos en kijkt moedeloos naar de lange weg die zij onbewust zelf hehben gecreërd. En in plaats van de weg korter te maken, wordt er gezocht naar manieren de lange weg weer op te gaan. Weer het doel voorbij.


Vaak word er gezegd dat door te leven in het hier en nu, door te focussen op het positieve er veel zorgen verdwijnen naar de achtergrond. Een meer hollistische benadering zou zijn om de gehele situatie te omarmen. De oppervlakkige vreugde van het omarmen van een gezonde en vrolijke puppy weegt niet op tegen de diepere laag waar de vreugde gevoeld word wanneer je een hulpeloze puppy in je armen sluit. Van betekenis kunnen zijn, dat is de betekenis. We kunnen het halen uit ons werk, hobby's en relaties met anderen. Wanneer men datgene kwijtraakt wat hem zin gaf, voelt men zich verloren. En men denkt al snel dat het slechts gaat om het verlies van de baan, de relatie of de gezondheid, maar de onderlaag is natuurlijk de betekenis die het gaf aan het leven van de persoon.


Het lampje kleurt van rood naar groen. Ik haal mijn beker met warme thee onder de machine vandaan en loop richting de spreekkamer terwijl de vaste telefoon afgaat op het bureau. "Je cliënt komt nu naar boven," zegt de stem van de secretaresse opgewekt. En met dezelfde opwekking ontwaakt in mij op dat moment ook iets: de betekenis van vandaag.


Sisyphus rock door artiest Seero Chan (Hong Kong)
Sisyphus rock door artiest Seero Chan (Hong Kong)

© 2024 N.W.

bottom of page